Aziz Nesin Hayatı ve Kitapları

 Aziz Nesin Hayatı Asıl adı Mehmet Nusret Nesin’dir 20 Aralık 1915’te Heybeliada’da doğmuş, 6 Temmuz 1995, Alaçatı’da hayatını kay...

•  Aziz Nesin Hayatı

Asıl adı Mehmet Nusret Nesin’dir 20 Aralık 1915’te Heybeliada’da doğmuş, 6 Temmuz 1995, Alaçatı’da hayatını kaybetmiştir. 

Bilinen adıyla Aziz Nesin, kısa öykü, tiyatro ve şiir dallarında pek çok yapıtı bulunan Türk mizah yazarıdır.

Çocukluğu

Aziz Nesin, 20 Aralık 1915’te İstanbul Heybeliada’da doğdu. Babası Abdülaziz Bey Giresun’un Şebinkarahisar ilçesine bağlı Ocaktaşı köyünden gelerek İstanbul’a yerleşti ve bahçıvanlık yaparak geçimini sağladı.[3]

Öğrenim Hayatı

Aziz Nesin, 1924’te İstanbul Süleymaniye’deki adı daha sonra İstanbul 7. İlkokulu olarak değiştirilecek olan “Kanuni Sultan Süleyman İptidai Mektebi’nin 3. sınıfına girdi. İki yıl Darüşşafaka Lisesi’nde okuduktan sonra, 1935’te Kuleli Askeri Lisesi’ni, 1937’de Ankara’da Harp Okulu’nu bitirip teğmen oldu. Son olarak 1939’da Askeri Fen Okulu’nu bitirdi. Bu dönemde bir yandan da Güzel Sanatlar Akademisi Süsleme Bölümü’ne devam etti. Bir röportajında ona bu eğitim hayatının “Fikri takip” dedikleri şeyi getirdiğini belirtmiştir.

Çalışma Hayatı

Aziz Nesin, Ankara Harp Okulu’nu bitirmesinin ardından asteğmen rütbesiyle orduya katıldı. 1941’den başlayarak II. Dünya Savaşı yıllarında 2 yıl Trakya’da çadırlı ordugâhta görev yaptı. 1942’de Erzurum Müstahkem Mevkii İstihkam Taburu Bölük Komutanlığı’na atandı ve bir bomba kazasında yaralandı. Erzincan’da depremde yıkılmış bir cephaneliğin boşaltılmasıyla görevlendirildi. 1944’te Ankara’da Harp Okulu’nda açılan ilk tank kursuna katıldı. Aynı yıl Zonguldak’ta uçaksavar top mevzileri yaptırmakla da görevlendirildikten sonra üsteğmen rütbesindeyken “görev ve yetkisini kötüye kullandığı” suçlamasıyla askerlikten uzaklaştırıldı.

Özel Hayatı

Aziz Nesin, iki kere evlenmiş, Vedia Nesin ile yaptığı ilk evliliğinden Oya (d. 1940) ve Ateş (d. 1942), Meral Çelen ile yaptığı ikinci evliliğinden ise Hüseyin Ali (d. 1956) ve Ahmet Aziz (d. 1957) adlarında toplam 4 çocuk sahibi olmuştur.

Gazeteci ve yazar Nesin

Nesin, 1945'de askerlikten ayrıldıktan sonra Karagöz gazetesinde ve Yedigün dergisinde redaktörlük ve yazarlık yaptı, profesyonel olarak yazarlığa başladı. Ayı yıl Tan gazetesinde köşe yazarlığına başladı. 4 Aralık'ta tek parti iktidarı üniversite gençlerine Tan gazetesini yaktırdı. Aynı yıl, ilk bağımsız yapıtı olan "Parti Kurmak Parti Vurmak" adlı 16 sayfalık broşürü yayımlandı.

Marko Paşa ve ilk dava

1946 yılında, Sabahattin Ali ile birlikte Marko Paşa ve süreği olan gülmece gazetelerini çıkaran Nesin, 1947'de Bursa'ya sürgün edilerek gözaltında tutuldu. 1948'de ikinci kitabı olan "Azizname" adlı taşlama kitabını çıkardı. Bu kitap için İstanbul 2. Ağır Ceza Mahkemesi'nde dava açıldı. 4 ay tutuklu olarak süren dava sonunda aklandı.

1949'da İngiltere Prensesi Elizabeth, İran Şahı Rıza Pehlevi ve Mısır Kralı Faruk Ankara'daki elçilikleri aracılığıyla Türkiye Dışişleri Bakanlığı'na resmen başvurarak, bir yazısında kendilerini aşağıladığı savıyla aleyhine dava açtılar. 6 ay hapse mahkum edildi ve ceza infaz edildi.

5-6 Eylül'ün müsebbibi

1952'de İstanbul'da yeni kurulmaya başlanan Levent'te bir dükkan kiralayarak Oluş Kitabevi'ni açan Nesin, sabahları Levent'teki evlere gazete dağıtıyordu.

Ancak, iki küçük çocuğuyla birlikte Levent'teki kitabevinden geçimini sağlayamayınca, 1953'de Beyoğlu'nda Bursa Sokağı'ndaki yeni yapılmış hanın bir odasında "Paradi Fotoğraf Stüdyosu'nu bir ortağı ile birlikte kurdu.

1955'de 6-7 Eylül faciası olarak tarihimize gelen İstanbul'daki azınlıkların ev ve dükkanlarının korkunç yıkımına suçlu aranmaya başlanmıştı. Aziz Nesin de suçlu olarak Sıkıyönetimce tutuklandı.

Köşe yazarlığı, uluslar arası başarı

1955'de Halil Lütfü Dördüncü'nün "Yeni Gazetesi"nde köşe yazarlığına başlayan Nesin, 1956'da İtalya'da (Bordighera'da) yapılan uluslararası gülmece yarışmasında birincilik ödülü olan Altın Palmiye'yi "Kazan Töreni" adlı öyküsüyle kazandı. Nesin, 1957 yılında da aynı yarışmada, aynı ödülü "Fil Hamdi" adlı öyküsüyle ikinci kez kazandı. Kazandığı ilk Altın Palmiye'yi, 1960 yılında devlet hazinesine bağışladı.

Nesin, 1961'de Tanin Gazetesi'nde köşe yazarlığına başladı, aynı yıl Zübük adlı haftalık bir gülmece gazetesi çıkarmaya başladı. 1962'de sahibi bulunduğu Düşün Yayınevi, anlaşılamayan bir nedenle bir gece yandı.

İlk yurtdışı seyahati

1965 yılında, elli yaşındayken ilk kez pasaport alabildi ve yurtdışına çıktı. Berlin ve Weimar'daki Antifaşist Yazarlar Toplantısı'na davetli olarak katıldı. Altı ay süren bu ilk yurtdışı gezisinde, Polonya, Sovyetler Birliği, Romanya ve Bulgaristan'a gitti.

Nesin, 1966'da Bulgaristan'da yapılan uluslararası gülmece yarışmasında birincilik ödülü olan Altın Kirpi'yi "Vatani Vazife" adlı öyküsüyle kazandı. 1968'de Milliyet Gazetesi'nin açtığı Karagöz oyunu yarışmasında "Üç Karagöz" oyunuyla birincilik ödülü aldı.

1969'da Moskova'da yapılan uluslararası gülmece yarışmasında "İnsanlar Uyanıyor" adlı öyküsüyle Krokodil birincilik ödülü, 1970'de de Türk Dil Kurumu'nun oyun ödülünü "Çiçu" adlı oyunuyla kazandı.

Nesin Vakfı kuruluyor

1972'de kimsesiz çocukları yetiştirmek için Nesin Vakfı'nı kurdu. 1974'de Asya-Afrika Yazarlar Birliği'nin Lotus ödülünü kazanan Nesin, 1975 Lotus ödülünü almak için Filipinler'in başkenti Manila'da yapılan törene katıldı.

Nesin, 1976'da Bulgaristan'da Gabrovo kentinde düzenlenen gülmece kitabı uluslararası yarışmasında birinciliği elde ederek Hitar Petar ödülünü kazandı.

1977'de Türkiye Yazarlar Sendikası Başkanı seçilen Nesin, 1978'de "Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz" adlı romanıyla Madaralı roman ödülünü kazandı.

1982 yılında, Vietnam'daki Asya-Afrika Yazarlar Birliği toplantısından dönüşte Moskova'da kalp hastalığından hastaneye kaldırılan Nesin, "Kalp Hastalıkları Araştırma Merkezi"nde bir ay kalarak tedavi gördü.

1983'de Amerika Birleşik Devletleri'nde Indiana Üniversitesi'nin düzenlediği uluslararası toplantıya çağrılan Nesin, pasaportu geri alındığı için bu toplantıya katılamadı.

"Halkın seçtiği yazar"

20 Aralık 1984'de Şan Sinema Salonu'nda 70. doğum günü töreni yapıldı. 1984'de Aydınlar Dilekçesi girişiminde bulundu. 1985'de Ekin A.Ş'nin kurulması girişiminde bulundu. Aynı yıl, İngitere'de PEN Kulüp onur üyeliğine seçildi ve TÜYAP'ın düzenlediği "Halkın Seçtiği Yılın Yazarı" ödülünü kazandı.

Nesin, 1989'da "Demokrasi Kurultayı"nın toplanmasında etkin görev aldı ve oluşturulan "Demokrasi İzleme Komitesi"nin iki başkanından biri oldu. Aynı yıl, Sovyet Çocuk Fonu'nun ilk kez verilen "Tolstoy Altın Madalyası"na değer görüldü.

19 Mart 1990'da Ankara Sanat Kurumu'nda 75. yaşını kutlayan Nesin, 2 Temmuz 1993'de Pir Sultan Abdal etkinliklerine katılmak üzere Sivas'a gitti. 37 aydının yaşamını yitirdiği Madımak Oteli katliamından kurtuldu. 5 Temmuz 1995'de Çeşme'deki imza günü sonrasında saat 01.05'de öldü. 

UNESCO’nun yayınladığı Index Translationum adlı dünya çeviri bibliyografyasına göre Aziz Nesin, Türkçe eser veren yazarlar arasında Orhan Pamuk, Yaşar Kemal ve Nazım Hikmet’in ardından eserleri yabancı dillere en çok çevrilen dördüncü yazar konumundadır.

• Aziz Nesin'in Bütün Kitapları

(Türlerine Göre)

Öykü Kitapları:

1–1. Parti Kurmak Parti Vurmak, 1946.

2–4. Geriye Kalan, 1953.

3–6. İt Kuyruğu, 1955.

4–8. Yedek Parça, 1955.

5–10. Fil Hamdi, 1956.

6–11. Damda Deli Var, 1956.

7–13. Koltuk, 1957.

8–14. Kazan Töreni, 1957.

9–16. Toros Canavarı, 1957.

10–17. Deliler Boşandı, 1957.

11–18. Hangi Parti Kazanacak, 1957.

12–19. Ölmüş Eşek. Uzun Öykü, 1957.

13–22. Mahallenin Kısmeti, 1957.

14–23. Bay Düdük, 1958.

15–24. Havadan Sudan, 1958.

16–25. Nazik Alet, 1958.

17–27. Memleketin Birinde, 1958.

18–28. Gıdıgıdı, 1958.

19–30. Kördöğüşü, 1959.

20–31. Aferin, 1959.

21–33. Mahmut ile Nigâr, 1959.

22–36. Ah Biz Eşekler, 1960.

23–37. Gözüne Gözlük, 1960.

24–38. Hoptirinam, 1960.

25–39. Bir Koltuk Nasıl Devrilir, 1961.

26–40. Yüz Liraya Bir Deli, 1961.

27–42. Biz Adam Olmayız, 1962.

28–43. (Yeşil Renkli) Namus Gazı, 1964.

29–44. Sosyalizm Geliyor Savulun, 1965.

30–42. Biz Adam Olmayız, 1962.

31–43. (Yeşil Renkli) Namus Gazı, 1964.

32–44. Sosyalizm Geliyor Savulun, 1965.

33–46. Rıfat Bey Neden Kaşınıyor, 1965.

34–47. İhtilali Nasıl Yaptık, 1965.

35–58. İnsanlar Uyanıyor, 1972.

36–61. Hayvan Deyip de Geçme, 1973.

37–65. Seyyahatname (Duyduk Duymadık Demeyin), 1976.

38–72. Büyük Grev, 1978.

39–81. Yetmiş Yaşım Merhaba, 1984.

40–82. Kalpazanlık Bile Yapılamıyor, 1984.

41–81. Yetmiş Yaşım Merhaba, 1984.

42–82. Kalpazanlık Bile Yapılamıyor, 1984.

43–87. Maçinli Kız İçin Ev,

44–91. Nah Kalkınırız, 1988.

45–93. Rüyalarım Ziyan Olmasın, 1990.

46–96. Aşkım Dinimdir, 1991.

47. Gözünüz aydın Efendim, 1997

Roman:

1–7. Kadın Olan Erkeğin Hatıraları, 1955.

2–9. Düğümlü Mendil, Polisiye 1955.

3–15. Gol Kralı, 1957.

4–21. Erkek Sabahat, 1957.

5–34. Saçkıran, 1959.

6–41. Zübük, 1961.

7–49. Şimdiki Çocuklar Harika, 1967.

8–62. Tatlı Betüş, 1974.

9–67. Surname, 1976.

10–69. Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz. 1977.

11–71. Tek Yol, 1978.

Taşlamalar:

1–2. Azizname, 1948.

2–98. Hazreti Dangalak, 1992.

Araştırma, Deneme:

1–5. Mizâh Hikâyeleri Antolojisi (4 cilt), 1955.

2–60. Cumhuriyet Döneminde Türk Mizahı, Seçki, 1973.

3–83. Ah Biz Ödlek Aydınlar, Deneme, 1985.

4–89. Korkudan Korkmak, Araştırma, 1988.

Türkiye Şarkısı Nâzım, Yaşamöyküsü, 1997.

Şiir:

1–12. On Dakika, 1957.

2–79. Sondan Başa, 1984.

3–85. Seviye On Ölüme Beş Kala, 1986.

4–88. Kendini Yakalamak, 1988.

5–95. Hoşça Kalın, 1990.

6–100. Bir Aşk Var Bir de Ölüm, 1992.

7–112. Sıvas Acısı, 1995.

Anı:

1–20. Bir Sürgünün Anıları, 1957.

2–48. Böyle Gelmiş Böyle Gitmez – Yol, 1966.

3–50. Poliste, 1967.

4–64. Böyle Gelmiş Böyle Gitmez – Yokuşun Başı, 1976.

5–73. Ben de Çocuktum, 1979.

6–80. Benim Delilerim, 1984.

7–86. Salkım Salkım Asılacak Adamlar, 1987.

8–92. Bulgaristan'da Türkler, Türkiye'de Kürtler, 1989.

9–104. Onursal Doktor Olamamanın Büyük Onuru, 1993.

10– Mum Hala, 1996

11– Böyle Gelmiş Böyle Gitmez – Yokuş Yukarı, 1996

12– Mum Hala II, çıkacak

13- Birlikte Yaşadıklarım Birlikte Öldüklerim. çıkacak

Köşeyazıları:

1–29. Nutuk Makinası, 1958.

2–57. Merhaba, 1971.

3–77. Suçlanan ve Aklanan Yazılar, Özyaşam ve Gazete Yazıları, 1982.

4–92. Bulgaristan'da Türkler, Türkiye'de Kürtler, Anılar, yazılar, 1989.

5–106. Bir Tutam Aydınlık, 1994.

Oyun:

1–35. Bişey Yap Met, 1959.

2–45. Toros Canavarı, 1965.

3–52. Düdükçülerle Fırçacıların Savaşı, 1968.

4–53. Karagöz'ün Kaptanlığı, 1969.

5–54. Karagöz'ün Berberliği, 1969.

6–55. Karagöz'ün Antrenörlüğü, 1969.

7–54. Çiçu, 1969.

8–55. Tut Elimden Rovni, 1970.

9–56. Hadi Öldürsene Canikom, 1970.

10–75. Bir İnsan Başı Üzerine Üç Sesli Üzünç, 1979.

11–75. Bir Kadın İçin Düet, 1979.

12–75. Hazırol, 1979.

13–75. Sen Gara Değilsin, 1979.

14–75. Yaşasın Kavuniçi, 1979.

15–99. Bir Zamanlar Memleketin Birinde, 1992.

16–101. Başarılarımı Karılarıma Borçluyum, 1992.

17–102. Sait Hopsayıt, 1992.

18–103. Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz, 1992.

Çeviri:

1–59. Leyla ile Mecnun, Fuzulî'den aktarma, 1972.

Çocuklar İçin:

1–3. Monologlar, 1949.

2–63. Bu Yurdu Bize Verenler, Öyküler, 1975.

3–66. Borçlu Olduklarımız, Öyküler, 1976.

4–68. Pırtlatan Bal, Oyun ve Öykü, 1976.

5–74. Uyusana Tosunum, 1979.

6–76. Anıtı Dikilen Sinek, Öyküler, 1982.

7–97. Nasrettin Hoca Gülütleri, Gülütler, 1991.

Gezi Yazıları:

1–70. Dünya Kazan Ben Kepçe I, Irak ve Mısır, 1977.

2–78. Dünya Kazan Ben Kepçe II, Alamanya Alamanya – Bizden Aptal Bulaman Ya, 1983.

Söyleşiler:

1–84. Soruşturmada, Sorulara yanıtlar, belgesel, 1986.

2–90. İnsanlar Konuşa Konuşa, Söyleşiler, 1988.

3–94. Sora Sora Cennet Bulunur, Söyleşiler, 1990.

4–105. Bir Dokun Bin Dinle, Söyleşiler, 1994.

Mektuplaşmalar:

1–107. Aziz Nesin – Ali Nesin Mektuplaşmaları I, 1994.

2–108. Aziz Nesin – Ali Nesin Mektuplaşmaları II, 1994.

3–109. Aziz Nesin – Ali Nesin Mektuplaşmaları III, 1994.

4–110. Aziz Nesin – Ali Nesin Mektuplaşmaları IV, 1995.

5– Aziz Nesin Tahsin Saraç Mektuplaşmaları, 1995

6- Aziz Nesin – Meral Çelen Mektuplaşmaları, 1995

Okuduğu Kitaplar:
1- Okuduğum Kitaplar
2- Okuduğum Kitaplar II

⍈güncelleme: 23.07.2018